Yijing bij de School van de Kraanvogel

Op uitnodiging van Roel Jansen heb ik enige tijd terug twee avonden verzorgd voor zijn kerngroep. Roel vond dat het tijd werd dat zijn Tai Chi-studenten wat meer te weten kwamen over de Yijing, zijn geschiedenis, gebruik en andere eigenaardigheden. Dit soort hap-snap ad-hoc avonden vind ik het leukste om te doen: er is veel ruimte voor dialoog, en vooral bij de School van de Kraanvogel vind je een kritisch gehoor.

De eerste avond verschafte inleidende info. De tweede avond was meer praktisch omdat ik de studenten de opdracht had gegeven zelf de Yijing te gebruiken. Een van de deelnemers van de eerste avond was John Tak. Hij maakte een lezenswaardige impressie hiervan en plaatste deze d.d. 26 januari op zijn weblog:

If it's itching, scratch it!

't Is wel niet helemaal chronologisch, maar afgelopen maandag hebben we het reguliere tai chi onderricht even gelaten voor wat het is. In plaats daarvan is expert Harmen Mesker binnengehaald voor een workshop over de I-Tjing (sessie 1 in een serie van 2), het zgn. boek der veranderingen. Wat dat precies is/kan zijn, legt hij uit op www.yjcn.nl.

Belangrijke begrippen zijn meegaan in de 'dynamiek van het leven', 'praktische toepassing van yin en yang' en de 'vrijheid om eigen keuzes en verantwoordelijkheid te nemen'. Zelf wil Harmen helemaal niet aan het idee dat de I-Tjing een orakelboek is en kan dat ook behoorlijk kracht bijzetten (maar: zeker niet gespeend van enige humor en zelfrelativering), ik mag dat wel...

Vanuit de School van de Kraanvogel kregen we natuurlijk bepaalde opdrachten mee, omdat het gedachtengoed van de I-Tjing dicht tegen die van tai chi aanligt. Hoogstens is misschien de context wat anders: tai chi biedt handvatten om vloeiend, zonder blauwe ogen door een fysieke strijd te komen, de I-Tjing gaat meer over het leven en situaties daarin. En hey, het leven betekent op zich ook strijd. Een hele leuke en interessante, maar desalniettemin...

Dus daar gingen we: yin/yang, mentaal 'open' zijn, bewegende en vloeiende lijnen, elementen, veel beeldspraak, hexagrammen en vrij associëren daarmee. Ha, nou is vrijwel het hele Kraanvogel-kerngroepje zowat HBO- en universitair geschoold, bevat 3 sinelogen en zweeft niet in dit soort kreten, maar staat ze ook nog eens vrijwel iedere dag in praktijk te knallen in het oefenhok. Dat om maar aan te geven dat iedereen redelijk open minded is, maar ook niet echt schroomt om kritische vragen te stellen en zijn eigen beeld te vormen.

Je kan dus volgens mij niet zomaar ieder I-Tjing-dametje van de paranormaalbeurs bij ons neerzetten (alleen typetje blond, dan zijn we muisstil ), maar Harmen deed het erg goed. Niet bang om uitgesproken te zijn en geen vraag (er komen er vast nog meer) bleef onbeantwoord.

Wel, na ruim drie uur droop iedereen afgeknoedeld af naar huis met een opdracht: ga maar wat vragen aan jezelf stellen, werp 6 keer 3 muntjes voor een hexagram en kijk wat het je vertelt en of je er iets mee kunt.

Wel, uh, ik ga natuurlijk echt niet zomaar pitchen. Verder onderzoek leert dat er in het gevonden hexagram, een oordeel en beeld zit, maar ook een ander kernhexagram, progressie, Hemelse viertallen en afgeleide hexagrammen. Holy shit, geen wonder dat er mensen zijn die er een levenslange studie van maken. Okay, weten we een beetje waar het heengaat.

Maar punt is: 6 x 3 muntjes gooien is nogal een situatie die het dichtst bij random of willekeurig in de buurt komt als je je maar kunt voorstellen. Ik denk dat alleen de decimalen van pi nog een graadje erger zijn. Hoe bestaat het in vredesnaam dat willekeurig bijeengeraapte yin- en yanglijntjes toevallig van toepassing kunnen zijn of het antwoord bevatten op één concrete vraag? Hm, I don't know, can't tell...

In ieder geval, dit was mijn resultaat:

Donderrrrrs...

Het kernhexagram, degene waar ik mee zou moeten werken:

Tjièn? Eh, tsja...

Zo, het zal je maar gezegd worden, hè? Onnodig te zeggen, vooralsnog levert het alleen nog maar meer vragen op dan dat het antwoorden geeft. Ongetwijfeld komen we daar over een dikke week over te spreken. Wat zeg je? Welke vraag ik gesteld heb? Zeg ik lekker niet, volgende week maandag moet ik toch ook nog wat te melden hebben? Bovendien: het boek der veranderingen ligt hiermee nu letterlijk open en daarmee is deze jongen nu letterlijk een open boek. I care not, maar vind het wel even mooi zo.

De experts zeggen nu waarschijnlijk al direct 'oh, ben jij er zo één', haha. Als ze nog geen dwangbuisje laten aanrukken...

Dank aan John dat ik dit stuk op mijn weblog mag plaatsen. Jammer genoeg was hij er de tweede avond niet bij, want dan had hij gezien dat zijn antwoord van de Yijing opvallend veel overeenkomsten vertoonde met de antwoorden die een paar andere deelnemers hadden gekregen, en dat had hem wellicht nog wat verhelderende inzichten verschaft. Hierover vertelt David, een andere deelnemer, op het weblog van Roel:

Spontaniteit met muntjes

Dat de studie van Tai Chi binnen de School van de Kraanvogel serieus wordt genomen, is wel bekend. Naast de vele uren die leerlingen van de school steken in praktische training, kreeg de Kerngroep ook de kans om flink wat op te steken van het geheimzinnige boek Yijing. We hadden namelijk geluk dat Harmen Mesker, op uitnodiging van Roel, bereid was om twee sessies met ons door te brengen. Afgelopen maandag hadden we onze afsluitende sessie.

Wat is de Yijing? Ik zou zeggen, bezoek de Yijing-site van Harmen en hij opent daar voor je de wondere wereld van de Yijing.

Vertaald betekent Yijing 'het Boek der Veranderingen'. De Yijing bestaat uit een basistekst en een toelichting die van verschillende auteurs komt.
Het werd al snel duidelijk dat zoals bij vele vertalingen verschillende interpretaties van de originele tekst bestaan waarover ook weer eens geen overeenstemming bestaat welke tekst de originele is. Voor de meeste mensen is de Yijing een orakelboek dat je op weg helpt bij het maken van keuzes in het leven. Dit kan aan de hand van het interpreteren van de hexagrammen die elk weer uit 2 trigrammen bestaan. Elk trigram (bagua) bestaat weer uit drie streepjes.

Tja, hier kon ik voor de workshop zelf ook niet veel mee....

En toch is de Yijing niet zo vaag als ik gedacht had. De belangrijkste uitgangspunten zijn duidelijk. De hexagrammen staan vast en de globale betekenis van de yin- en yang-lijnen in de plaatjes zijn ook bekend. De 64 hexagrammen geven eigenlijk alle situaties in het leven weer. Alles wat we dan nog nodig hebben is een berg eten, drank, drie muntjes, concrete vragen en natuurlijk een geduldige Yijing-expert.

Onze 'geduldige expert'...

Ik heb dus ook met muntjes gegooid, maar moest wel eerst een vraag verzinnen. Dit bleek voor de meesten de lastigste opdracht, maar uiteindelijk kwam ik met een vraag over mijn huidige baan. Tja, ik moest toch wat. Thuis heb ik 6 keer de 3 muntjes gegooid, Kop is 3 en munt is 2. Bij elkaar geteld kreeg je een even (yang-lijn, dus onafgebroken streep) of oneven getal (yin-lijn: afgebroken streep). De zes streepjes vormen een hexagram en je hebt een antwoord op je vraag, mits je de betekenis goed hebt. Zoals gezegd was ik verbaasd dat het antwoord heel concreet (met wat kleine misten en maren) was, en ik het mooie is dat er nooit een fout antwoord is. Wel moet je de belangrijkste betekenis van de trigrammen weten, maar dat staat allemaal op boeken, websites en in het hoofd van de Harmen. Opvallend was dat de meesten van ons het trigram Donder gooiden, wat geassocieerd wordt met onmiddellijke actie. Niet raar natuurlijk voor een actieve school als de onze.

En wat nu? Zonder de nuchtere uitleg van Harmen was het natuurlijk erg lastig geweest om de hexagrammen te interpreteren, maar mijn grootste les was om alles, ook deze wijze om met keuzes om te gaan, spontaan en naar je eigen gevoel en situatie te benaderen, wat natuurlijk een belangrijke les is van Tai Chi van de school. Dit werd ook flink benadrukt door Harmen. Dus ook bij de uitleg en interpretatie van de hexagrammen. Harmen benadrukte voortdurend dat het belangrijk was om spontaan, zonder te veel na te denken, te luisteren naar welke persoonlijke associaties bij jezelf werd opgeroepen. Er zijn wel voorgeschreven regeltjes en verklaringen, maar die kunnen zonder moeite overruled worden als je spontane associaties hebt met de hexagrammen. Niets moet, (bijna) alles kan en mag. En toch rolt er dan een tastbaar antwoord uit op de vraag, waar je iets mee kan. Vloeiend en moeiteloos laveerde Harmen door alle rationale vragen die rationale antwoorden vereisten. In mijn geval vergde mijn situatie onmiddelijke actie en daarna zou ik in wat rustigere vaarwater belanden. De Yijing vertelt je echter niet wat je iets precies moet doen, maar adviseert je wel hoe je een keuze kan benaderen. Zoals Harmen ook aangeeft: je hebt geen vat op wat er in je leven gebeurt, maar wel op hoe je ermee omgaat.

En de link met Tai Chi? Persoonlijk kan ik na de crash course Yijing, de benadering van de Yijing vergelijken met pushing hands. Het heeft geen zin om vantevoren te gaan bedenken welke handeling of beweging je precies wilt gaat doen, want dan schakel je automatisch je gevoel uit en ben je niet in staat om te luisteren naar je eigen gevoel (ten opzichte van de ander) . Het gaat al stukken makkelijker als je je bewuste aandacht uitschakelt en je zo instelt dat je ongeacht de (bewegings)situatie vertrouwen houdt in je eigen gevoel. Als je de Yijing raadpleegt met de intentie iets te willen of juist niet, dan werkt het volgens mij niet, want dan beïnvloedt dit teveel je interpretatie en vooral hoe je vervolgens met de aanwijzingen omgaat.

Als sinoloog was ik natuurlijk ontzettend geïnteresseerd in de hele (historische) achtergrond van de Yijing en de uitgebreide studie van Harmen naar de betekenis en vertaling van dit bijzondere boekwerk. Het is maar een tipje van de ijsberg, maar het tipje heeft mij weer eens bewust gemaakt van het feit dat er niet een weg is naar een antwoord, en dat jouw weg zeker niet altijd geldt voor anderen. Ik vond het erg boeiend, dus bedankt Harmen en Roel voor ervaring. Als blijk van waardering hebben we Harmen weggestuurd met een plak samengeperste Chinese thee. De volgende keer probeer ik er een te vinden met een bagua-tekening.

Ook dank aan David voor zijn toestemming voor overname van dit stuk. Zelf vond ik het twee zeer leuke avonden en als ze me weer vroegen zou ik het zo weer doen. De studenten van Roel zijn een kritisch volkje, ze slikken niet alles, willen graag het naadje van de kous weten en vragen dóór. Zo zie ik het graag, het houdt je scherp.

Het was inderdaad opvallend, zoals David opmerkte, dat het trigram Donder in veel Yijing-antwoorden terug te vinden was. Statistisch gezien bijna onmogelijk, Yijingistisch gezien niet zo verwonderlijk. De Donder en zijn associaties van spontane actie, niet-nadenken-maar-doen, impulsief (maar niet ongecontroleerd) handelen, dit alles past goed bij Tai Chi als krijgskunst.

Was na twee avonden voor iedereen de Yijing en zijn antwoorden zo klaar als een klontje? Neuh. Maar wat het boek voor je kan betekenen, en hoe je het kan gebruiken, dat was voor iedereen wel duidelijk, zo heb ik begrepen. En dat goede inzichten niet altijd direct komen maar soms even op zich laten wachten laat het weblog van John zien, die in zijn entry d.d. 25 februari vermeldt wat het werken met de Yijing hem heeft geleerd:

De boodschap? Je stelt uiteindelijk geen wezenlijke vragen over jezelf aan boeken, kaarten, munten of glazen bollen. Je stelt ze aan jezelf, niks of niemand anders. Doe niks met het antwoord (wat uiteindelijk uit je eigen ik komt) en alle verantwoordelijkheid voor de resultaten (niks, dus) ligt helemaal bij jezelf. Iedere situatie vereist een houding en een verandering treedt slechts op omdat men yang wenst te reageren op een situatie die yin is. Is-ie yang? Wel, dan ga je toch even meer yin wezen..?

Inderdaad, John. Ik hoor mijzelf de laatste tijd vaak zeggen "niet moeilijk doen!". Keep it simple. Teveel is minder dan genoeg. Dank aan de School van de Kraanvogel voor twee leerzame avonden.